Kim Şanslı Kim Şanssız

*Kim Sansli, Kim Sanssiz?

Profesor Richard, Wiseman Universitesi, Hertfordshire

Neden bazi insanlar inanilmaz derecede sansliyken, digerleri hak ettikleri olanaklara asla sahip olamaz? Bir psikolog, yaniti buldugunu soyluyor.

10 yil once, sansi arastirmaya basladim. Neden bazi insanlarin hep dogru zamanda dogru yerde oldugunu, digerlerinin ise surekli olarak sanssizliklarla bogustugunu merak ediyordum.

Ulusal gazetelere ilan vererek kendilerini her zaman sansli ya da sanssiz hisseden insanlarin benimle temasa gecmelerini rica ettim. Yuzlerce siradisi erkek ve kadin, arastirmam icin gonullu oldu. Yillar boyunca, onlarla soylesiler yaptim; yasamlarini gozlemledim ve deneylere katilmalarini sagladim.

Sonuclar gosteriyor ki insanlar, neden sansli ya da sanssiz olduklarini tam olarak bilemeseler de dusunceleri ve davranislari, bu durumu buyuk olcude acikliyor. Bir sans ya da bir firsat gibi gorunen durumlari dusunelim. Sansli insanlarin bu tur firsatlarla surekli karsilasmalarina karsilik, sanssiz insanlar bunlarla hic karsilasmazlar. Bu durumun, insanlarin soz konusu firsatlari fark etme yetenekleri arasindaki farkliliklardan mi kaynaklandigini bulmak icin basit bir deney yaptim.

*Hem sansli, hem de sanssiz insanlara bir gazete verdim ve onlardan gazeteyi iyice inceleyip icinde ne kadar fotograf oldugunu bana soylemelerini istedim. Gazetenin ortalarinda bir yere, uzerinde su not yazili olan buyuk bir mesaj yerlestirdim: "Deney gorevlisine bunu gordugunuzu soyleyin; 250
dolar kazanin." Bu mesaj, sayfanin yarisini kapliyordu ve yuksekligi 5 cm'in uzerinde olan bir fontla yazilmisti. Herkesin yuzunu sabit bakislarla suzuyordum. Sanssiz insanlar, bunu fark edemezlerken, sansli insanlar hemen fark ettiler.

Sanssiz insanlar, genel olarak sansli insanlardan daha gergindirler. Bu endiseli ruh hali, beklenmeyeni fark etme yeteneklerine zarar verir. Sonuc olarak, firsatlari kacirirlar; cunku baska bir seyi aramaya asiri
odaklanmislardir.

Partilere, mukemmel eslerini bulma dusuncesiyle giderler; bu yuzden de iyi arkadaslar edinme firsatlarini kacirirlar. Belli is ilanlarini bulmaya kararli bir bicimde gazeteleri incelerler ve diger is olanaklarini kacirirlar.

Sansli insanlar, daha rahat ve aciktirlar. Dolayisiyla, yalnizca aradiklarini degil, orada ne oldugunu da gorurler. Arastirmam, sonuc olarak sunu gosterdi:

*Sansli insanlar, dort ilke sayesinde sanslarini yaratirlar. *

*Sans firsatlarini yaratma ve fark etme konusunda beceriklidirler; *
*Sezgilerini dinleyerek sansli kararlar verebilirler; *
*Olumlu beklentiler sayesinde dogru cikan tahminlerde bulunurlar ve
*Şanssizligi sansa donusturen esnek bir yaklasim benimserler.*

Calismanin sonuna dogru, bu ilkelerin, sansi yaratmada kullanilip kullanilamayacagini merak ettim. Bir grup gonulluden, bir ay boyunca, sansli bir insan gibi dusunup davranmaya yardimci olacak egzersizler yapmasini istedim.

Carpici Sonuclar

Bu egzersizler, sans firsatlarini fark etmeleri, sezgilerini dinlemeleri, sansli olmayi ummalari ve sanssizliga karsi daha esnek olmalarinda onlara yardimci oldu. Gonulluler, bir ay sonra dondu ve neler oldugunu anlattilar.

Sonuclar, carpiciydi: Bu insanlarin % 80'i, artik daha mutluydu; yasaminda daha cok tatmin oluyordu ve belki de en onemlisi, daha sansliydi. Sonuc olarak, asla akla gelmeyecek "sans faktoru"nu bulmustum.

Asagida, Profesor Wiseman'in sansli olmak icin onerdigi dort temel ipucu bulunuyor:

1- İçsel sezgilerinizi dinleyin; normalde dogru cikarlar.
2- Yeni deneyimlere ve normal rutininizi bozmaya acik olun.
3- Her gun birkac dakikanizi iyi giden seyleri hatirlayarak gecirin.
4- Onemli bir toplanti ya da telefon gorusmesi oncesinde kendinizi sansli olarak hayal edin. Sans, cogu zaman, dogru cikan bir tahmindir.*