Sayısal Loto Hakkında

Sayısal Loto Hakkında

Oyunun kurallarını bilmeyen yoktur herhalde: Her
hafta yapılan çekiliste, 1 ile 49 arasında 6
"sanslı sayı" belirleniyor. Bu 6 sayıdan 6'sını,
5´ini, 4´ünü veya 3´ünü bilenler ikramiye
kazanıyor. Normalde, her hafta dagıtılan
ikramiyenin %40´ı 6 bilenler arasında, %18´i 5
bilenler arasında, yaklasık %10´u 4 bilenler
arasında ve geri kalan yaklasık %32'si de 3
bilenler arasında paylasılıyor. Eger 6 bilen
çıkmazsa, 6 bilenler için ayrılan ikramiye bir
sonraki haftaya devrediyor ve yeni haftanın 6
bilenler için ayrılan %40´lık ikramiye tutarına
ekleniyor. Devir islemi en fazla 4 hafta
tekrarlanıyor; 4. haftada da 6 bilen çıkmazsa,
ikramiye 5 bilenler (o da olmazsa, 4 bilenler)
arasında paylasılıyor. Büyük ikramiye devrettikçe,
bu ikramiyenin cazibesine kapılanların sayısı
arttıgından, devretme olasılıgı her hafta giderek
düsüyor. Gerek matematiksel olarak, gerek su ana
kadarki çekilis sonuçları açısından, art arda 4
haftadan fazla 6 bilen çıkmaması olasılıgı yok
denecek kadar az. (Aslında bugüne kadar büyük
ikramiye sadece 1 kez üst üste 3 hafta devretti, o
da Sayısal Loto'nun henüz çok yeni oldugu
43-44-45-46. haftalarda gerçeklesti ki, bunun
üzerine uzmanlar nedense panige kapılıp 4.
haftadan sonra ikramiyenin devretmemesi yönünde
kural degisikligi yaptılar.)
Matematiksel olarak, tek kolonda "0 (sıfır) bilme"
(6 sayıdan hiçbirini bilememe) olasılıgınız
%43,5965; 1 bilme olasılıgınız %41,3019; 2 bilme
olasılıgınız %13,2378; 3 bilme olasılıgınız
%1,7650; 4 bilme olasılıgınız %0.0968; 5 bilme
olasılıgınız %0.0018; 6 bilme olasılıgınız ise
%0,00000715'tir. Ikramiye kazanabilmek için 3, 4,
5 veya 6 bilmeniz gerektigine göre, yalnızca bir
kolon oynarsanız ikramiye kazanma olasılıgınız
sadece %1,8638 kadardır. Baska bir açıdan bakarak,
söyle söyleyebiliriz: Yalnızca bir kolon
oynadıgınızda, o kolonda 0,7347 tutturmayı
umabilirsiniz.
Buna göre, bir tam kupon (yani 8 kolon)
oynadıgınızda bile, ikramiye kazanma olasılıgınız
yaklasık olarak %13,9732 civarındadır. (Baska bir
ifadeyle, 8 kolon oynadıgınızda tüm parayı çöpe
atma olasılıgınız %86´dan yüksektir.) Bu
olasılıgın, %1,8638´in 8 katı olan %14,9104´ten
küçük olduguna; yani "ikramiye kazanma
olasılıgınızın, oynadıgınız kolon sayısıyla
dogrusal orantılı olarak artmadıgına" dikkat
ediniz. Ama siz sadece büyük ikramiyeyle
ilgilenenlerdenseniz (yani sadece 6 bilme
olasılıgıyla ilgileniyorsanız), o zaman, 6 bilme
olasılıgınızın oynadıgınız kolon sayısıyla
dogrusal orantılı olarak arttıgını söylemeliyim;
tabii, oynadıgınız tüm kolonların birbirinden
farklı olması kosuluyla.
Bana ilginç gelen bir olasılık da, bir tam kupon
(8 kolon) oynadıgınız halde, tek bir sayıyı bile
bilememis olma olasılıgınızdır. Bu olasılık
yaklasık olarak %0,1305´tir; yani "binde birden
biraz fazla". Hatırladıgım kadarıyla, sahsen
bugüne kadar bu durumla iki kez karsılastım.
Teorik olarak, 13.983.816 farklı 6´lı
kombinasyondan her birinin çıkma olasılıgı
esittir. Her ne kadar bize öyle gelmese de,
sayıları arasında bir baglantı varmıs gibi görünen
"1-2-3-4-5-6?, "5-10-15-20-25-30? veya
"44-45-46-47-48-49? dizilerinin çıkma
olasılıklarıyla, tamamen rastgele sayılardan
olusuyormus gibi görünen "3-5-18-28-37-42? veya
"6-14-31-35-40-48? dizilerinin çıkma olasılıkları
aynıdır. Benzer olarak, bize normal gelmeyen pek
çok gözlemimiz de aslında istatistiksel açıdan son
derece normaldir. Bu yüzden, özellikle internette
bolca örnegini bulabileceginiz, "çıkma olasılıgı
düsük bazı kombinasyonları eleme" yoluyla kazanma
olasılıgınızı arttırdıgını iddia eden kisi,
algoritma ve yazılımlara itibar etmenizi
kesinlikle tavsiye etmem.
Yeri gelmisken, zaman zaman basında, internette
veya bir dükkanın camına asılmıs olan ilanda
gözüme takılan "Sayısal Loto'nun sırrı
kesfedildi!", "Iste mucize rakamlar!", "Sayısal'da
Kazanmayı Garanti Ediyoruz!", vb. baslıklar beni
hep hayrete düsürmüstür. Baslıgın altındaki
yazıları ve içerdigi hataları görünce, hayretim
daha da büyür. Özellikle büyük ikramiyenin
devrettigi haftalarda televizyona çıkarılan "bilim
adamları" tarafından yapılan açıklamalar ve sunucu
da dahil olmak üzere ekrandaki diger kisilerin
bakısları ve yorumları da, toplu cehaletin
delillerini gözler önüne serer: Sanki büyük bir
bilimsel kesiften bahsediliyordur! Yahu, lisede
matematik dersini dinleyen bir kisi bile yok mudur
bu ülkede?
Özetle, Sayısal Loto, hemen hemen tam olarak sansa
dayalı bir oyundur; kurallar ve olasılıklar
basittir. Ama yine de istatiksel açıdan, Sayısal
Loto'nun bugüne kadarki çekilislerini incelemekte
fayda olabilir. Bunun nedeni, çekilis sırasında
alınan tüm önlemlere ragmen, fiziksel sistemlerde
mutlak anlamda rastgeleligin saglanmasının
zorlugudur. Nitekim, dogada rastgele sonuçlar
ürettigini düsündügümüz pek çok mekanizma ; eger
yeterince dikkatli incelenirse, ürettigi sonuçlar
arasında saklanan fakat kolayca tespit edilemeyen
bir "düzen" bulunabilecegine dair birtakım
ipuçları barındırır. Bu dogal sistemlerin birçogu
aslında kaotiktir: Ortada zaman içinde çok basit
kurallara göre sekillenen bir düzensizlik bulunur;
ama, sistemin bazı parametrelere (örnegin,
baslangıç kosullarına) karsı asırı hassasiyeti
nedeniyle, sonuçlar kısa sürede tahmin edilemez
hale gelir. Kim bilir, belki Sayısal Loto için de
benzer bir durum söz konusudur. Örnegin,
bazılarının dile getirdigi gibi, çekiliste
kullanılan topların agırlıklarındaki çok küçük
farklılıklar, çekilis sonuçlarını dramatik bir
sekilde etkiliyor olabilir. Ya da, hayal gücümüzü
biraz zorlayarak, Sayısal Loto sonuçları ile
haftalık olarak yayımlanan ulusal bir dergideki
bazı makaleler arasında "komplo teorisi" de
diyebilecegimiz türden bir iliski bulmayı
umabiliriz. Hatta, birileri "Bakalım sayılar
arasındaki iliskileri fark eden çıkacak mı?" diye
bizimle oyun oynuyor bile olabilir.
Akılda tutulması gereken nokta sudur: Burada bizim
için önemli olan sey, çekilis sonuçlarını etkileme
olasılıgı bulunan fiziksel parametrelerin var olup
olmadıgı veya neler oldugu degil; sanslı sayılar
arasında, çekilis sonuçlarının birtakım
parametrelerden etkilenip etkilenmedigine delil
olarak kullanabilecegimiz örüntüler (desenler;
patterns) bulunup bulunmamamasıdır. Gelin
sansımızı bir deneyelim; bakalım bir ipucuna
rastlayabilecek miyiz.
Çekilis sonuçlarının hiçbir sekilde manipüle
edilmedigini varsayarsak, hatırlamamız gereken bir
husus daha vardır: Sayısal Loto çekilisleri,
Olasılık Teorisi'nde "Hafızasızlık"
(Memorylessness) olarak adlandırılan bir özellige
sahiptir. Yani, bir hafta çekilen sanslı sayılar,
önceki haftalarda çekilmis olan sanslı
numaralardan bagımsızdır. Daha kolay anlasılır bir
örnekle, bir sayı üst üste 10 hafta da çıkmıs
olsa, 11. hafta çıkma olasılıgı diger sayılarla
aynıdır. Bu durum, sanslı sayılar arasında
herhangi bir kronolojik düzen arayısını rahatlıkla
bosa çıkarabilir.Bilimsel olarak her kombinasyonun çıkma olasılığı

aynı gibi görünsede uzun vadeli düşünüldüğünde
aynı değildir.tüm çekiliş sonuçları
incelendiğinde bu görülecektir.mesela 6 rakamda
tüm sayıların tek yada çift olma olasılığı ile 3
tek 3 çift olma olasılığı aynı değildir.örnek
olarak daha şanslı kombinasyonlar üretmek için 6
rakamda enaz 2 en fazla 4 adet tek yada çift
sayılar bulundurmalıdır.sonuçlar incelendiğinde bu
görülecektir.